Δεκαπέντε μήνες πριν τις βουλευτικές εκλογές, η Επιτροπή Εσωτερικών της Βουλής θέτει κάτω από το μικροσκόπιό της συνολικά 32 προτάσεις νόμου που κατατέθηκαν από κόμματα και βουλευτές με στόχο να επέλθουν αλλαγές στους εκλογικούς νόμους. Οι κοινοβουλευτικοί εκπρόσωποι των κομμάτων και βουλευτές θα παρουσιάσουν στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών, την ερχόμενη Πέμπτη, τις αλλαγές που προτείνουν στους εκλογικούς νόμους και θα εξηγήσουν τους λόγους που εισηγούνται κάτι τέτοιο, στην παρουσία του γενικού διευθυντή του Υπουργείου Εσωτερικών και εκπροσώπων της Υπηρεσίας Εκλογών και της Νομικής Υπηρεσίας.
Όπως δήλωσε χθες στον «Π» ο πρόεδρος της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής και βουλευτής του ΑΚΕΛ, Άριστος Δαμιανού, για όσες προτάσεις νόμου εξασφαλιστεί πλειοψηφία, θα προωθηθούν πριν το Πάσχα ενώπιον της ολομέλειας της Βουλής για ψήφιση με σκοπό να εφαρμοστούν στις βουλευτικές εκλογές του 2026.
Η Βουλή έχει στη διάθεσή της μόνο τρεις μήνες για να αποφασίσει τις όποιες αλλαγές επιθυμεί να επιφέρει στους εκλογικούς νόμους, καθώς ο άγραφος νόμος που εφαρμόζει ευλαβικά και αποτελεί απαράβατη αρχή για τη Βουλή, απαγορεύει τις όποιες αλλαγές σε εκλογικούς νόμους ένα χρόνο πριν τις εκλογές. Οι βουλευτικές εκλογές θα πραγματοποιηθούν τον Μάιο του 2026.
32 προτάσεις νόμου, επτά θεματικές ενότητες
Προς διευκόλυνση της συζήτησης που θα διεξαχθεί την ερχόμενη Πέμπτη ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Εσωτερικών, οι υπηρεσίες της Βουλής κατηγοριοποίησαν τις 32 προτάσεις νόμου ανάλογα με τις αλλαγές που προτείνονται και τις ενέταξαν σε επτά θεματικές ενότητες ως ακολούθως:
1 Επιστολική ψήφος. Η πρόταση νόμου φέρει την υπογραφή της προέδρου της Βουλής, Αννίτας Δημητρίου. Προτείνει την τροποποίηση του περί Εκλογής των Μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νόμου ώστε να θεσπισθεί το πλαίσιο άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν διά επιστολικής ψήφου στις εκλογές προς ανάδειξη των μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου κατά το πρότυπο χωρών στις οποίες εφαρμόζεται, ήδη, το εν λόγω σύστημα.
Όπως αναφέρει στην αιτιολογική της έκθεση η κ. Δημητρίου, η θέσπιση νομοθετικού πλαισίου για την άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν διά επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές - χωρίς τη φυσική παρουσία του εκλογέα - αναμένεται ότι θα συμβάλει, αφενός, στην αύξηση των ποσοστών συμμετοχής του εκλογικού σώματος στις εν λόγω εκλογές και αφετέρου, στην εξοικονόμηση πόρων ως αποτέλεσμα της ταυτόχρονης κατάργησης της δυνατότητας άσκησης του δικαιώματος του εκλέγειν σε εκλογικά κέντρα της Δημοκρατίας στο εξωτερικό.
2 Οριζόντια ψηφοφορία. Κατατέθηκαν τρεις προτάσεις νόμου που εισηγούνται την υιοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας στις βουλευτικές εκλογές, στις δημοτικές εκλογές και στις ευρωεκλογές. Ειδικότερα:
Η πρώτη πρόταση νόμου υπογράφεται από τους βουλευτές Δημήτρη Δημητρίου εκ μέρους του ΔΗΣΥ, Χαράλαμπο Θεοπέμπτου εκ μέρους των Οικολόγων, από την ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου και τον βουλευτή της ΔΗΠΑ, Μαρίνο Μουσιούττα, και προβλέπει την τροποποίηση του περί Δήμων Νόμου με σκοπό να θεσμοθετηθεί η διαδικασία της οριζόντιας ψηφοφορίας για την ανάδειξη των συμβουλίων των δήμων και να παρασχεθεί το δικαίωμα στους πολίτες να ψηφίζουν υποψηφίους από διάφορα κόμματα, συνδυασμούς /συνασπισμών κομμάτων ή/και περισσότερους από έναν ανεξάρτητους υποψηφίους.
Σύμφωνα με τους υπό αναφορά βουλευτές, η προτεινόμενη ρύθμιση κρίνεται αναγκαία ώστε να ενθαρρυνθεί η συμμετοχή των πολιτών στην υπό αναφορά εκλογική διαδικασία, περιορίζοντας ενδεχόμενη αποχή ή/και αποστασιοποίηση από τη συμμετοχή στα κοινά.
Η δεύτερη πρόταση νόμου υπογράφεται από τους βουλευτές Χαράλαμπο Θεοπέμπτου εκ μέρους των Οικολόγων, την ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου και τον βουλευτή της ΔΗΠΑ, Μαρίνο Μουσιούττα. Προτείνεται η θεσμοθέτηση της οριζόντιας ψηφοφορίας κατά τη διεξαγωγή των ευρωεκλογών ώστε να δίνεται η ευκαιρία σε πολίτες που δεν υποστηρίζουν συγκεκριμένο κόμμα να ψηφίζουν υποψηφίους από διάφορους κομματικούς συνδυασμούς ή/και ανεξάρτητους υποψηφίους.
Με την τρίτη πρόταση νόμου, οι Χαράλαμπος Θεοπέμπτου εκ μέρους των Οικολόγων, η ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου και ο βουλευτής της ΔΗΠΑ Μαρίνος Μουσιούττας εισηγούνται τη θεσμοθέτηση της διαδικασίας της οριζόντιας ψηφοφορίας και κατά τη διεξαγωγή των βουλευτικών εκλογών ώστε να παρέχεται η δυνατότητα σε ψηφοφόρους να ψηφίζουν υποψηφίους από διάφορους κομματικούς συνδυασμούς.
Επιπρόσθετα, με την ίδια πρόταση νόμου σκοπείται η κατάργηση της αναχρονιστικής διάταξης που περιλαμβάνεται στην υφιστάμενη νομοθεσία με βάση την οποία έχουν το δικαίωμα να παρίστανται στα εκλογικά κέντρα είτε οι υποψήφιοι είτε αντιπρόσωποι τους ή οποιουδήποτε συνδυασμού υποψηφίων με τα εμβλήματα των κομμάτων τους. Σύμφωνα με τους υπό αναφορά βουλευτές, η προτεινόμενη κατάργηση κρίνεται αναγκαία για να σταματήσει η ψυχολογική πίεση που ασκείται προς τους ψηφοφόρους πριν από την άσκηση του εκλογικού τους δικαιώματος.
3 Κατανομή των βουλευτικών εδρών. Κατατέθηκαν τέσσερις προτάσεις νόμου, οι οποίες προτείνουν τα εξής:
Η πρώτη πρόταση νόμου υπογράφεται από τον βουλευτή Άριστο Δαμιανού εκ μέρους του ΑΚΕΛ. Προτείνεται η τροποποίηση του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου ώστε η κατανομή των βουλευτικών εδρών κατά εκλογική περιφέρεια να καθορίζεται σύμφωνα με τον εκλογικό κατάλογο στον οποίο ενσωματώθηκε ο συμπληρωματικός εκλογικός κατάλογος της 2ας Οκτωβρίου του προηγούμενου της εκλογής έτους.
Με τη δεύτερη πρόταση νόμου που φέρει τις υπογραφές των βουλευτών Σταύρου Παπαδούρη εκ μέρους των Οικολόγων και των βουλευτών του ΔΗΚΟ, Ζαχαρία Κουλία και Παύλου Μυλωνά, προτείνεται όπως οι αρχηγοί των κομμάτων εκλέγονται στο αξίωμα του βουλευτή με σταυρούς προτίμησης και να καταργηθεί η ισχύουσα νομοθεσία που τους τοποθετεί αυτόματα στη Βουλή λόγω της πρόνοιας που προβλέπει ότι, οι αρχηγοί των κομμάτων λαμβάνουν τόσους σταυρούς προτίμησης όσοι είναι οι ψήφοι του συνδυασμού του οικείου κόμματος ή συνασπισμού που είναι επικεφαλής. Σε περίπτωση που ψηφιστεί η συγκεκριμένη πρόταση νόμου, θα υπάρχει, πάντα, το ενδεχόμενο αρχηγοί κομμάτων να μην καταφέρουν να εκλεγούν βουλευτές.
Η τρίτη πρόταση νόμου υπογράφεται από την ανεξάρτητη βουλεύτρια Αλεξάνδρα Ατταλίδου και προβλέπει την τροποποίηση του περί Εκλογής Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων Νόμου ώστε πέραν των κομμάτων και των συνασπισμών κομμάτων, στη δεύτερη κατανομή εδρών να συμμετέχουν και οι συνδυασμοί ανεξάρτητων εφόσον συγκεντρώσουν ποσοστό 3,5% του συνόλου των έγκυρων ψήφων σε ολόκληρη την επικράτεια της Δημοκρατίας. Με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, οι συνδυασμοί ανεξάρτητων συμμετέχουν μόνο στην πρώτη κατανομή εδρών.
Η τέταρτη πρόταση νόμου φέρει την υπογραφή του βουλευτή Νίκου Γεωργίου εκ μέρους του ΔΗΣΥ και προβλέπει την τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας ώστε να επέλθουν διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο κατανομής των βουλευτικών εδρών, τόσο στην πρώτη όσο και στη δεύτερη διαδικασία κατανομής.
Ειδικότερα, ο ΔΗΣΥ προτείνει όσον αφορά την πρώτη κατανομή εδρών όπως, ο καθορισμός του σχετικού εκλογικού μέτρου να γίνεται ανάλογα με την περίπτωση, ήτοι μεμονωμένου υποψηφίου, συνδυασμός ανεξάρτητου και αυτοτελούς κόμματος, συνασπισμού δύο συνεργαζομένων κομμάτων ή συνασπισμού πέραν των δύο συνεργαζομένων κομμάτων στο σύνολο των εγκύρων ψήφων στην επικράτεια της Δημοκρατίας. Προτείνεται, επίσης, η διαφοροποίηση της μεθοδολογίας κατανομής των βουλευτικών εδρών κατά τη δεύτερη κατανομή, ώστε οι συνασπισμοί κομμάτων να κατατάσσονται κατά τη σειρά του ύψους του μη χρησιμοποιηθέντος υπολοίπου τους στην επικράτεια της Δημοκρατίας χωρίς την προϋπόθεση συγκέντρωσης καθοριζόμενου ποσοστού.
4 Εκλογικά αποτελέσματα. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται 12 προτάσεις νόμου. Ξεχωρίζουν οι ακόλουθες:
Πρόταση νόμου του ανεξάρτητου βουλευτή Ανδρέα Θεμιστοκλέους με την οποίαν επιδιώκεται να διασαφηνιστεί ότι, οι ευρωεκλογές αποτελούν εκλογική διαδικασία η οποία είναι ανεξάρτητη από τις εκλογικές αναμετρήσεις που διενεργούνται την ίδια ημέρα για την ανάδειξη των αρχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των προέδρων των συμβουλίων των Επαρχιακών Οργανισμών Αυτοδιοίκησης.
Ειδικότερα, η επίμαχη πρόταση νόμου προβλέπει τη δυνατότητα εκάστου εκλογέα να μη λαμβάνει κατά την ψηφοφορία ψηφοδέλτια για τις εκλογές στις οποίες δεν επιθυμεί να συμμετάσχει. Για παράδειγμα, θα μπορεί ένας ψηφοφόρος να ψηφίσει για τις ευρωεκλογές αλλά να μην συμμετάσχει στις υπόλοιπες εκλογικές αναμετρήσεις που πραγματοποιούνται την ίδια ημέρα και αφορούν την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα μπορεί να γίνει και το αντίστροφο. Να ψηφίσει για την ανάδειξη των Αρχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αλλά να μην συμμετάσχει στις ευρωεκλογές.
Πρόταση νόμου των βουλευτών του ΑΚΕΛ, Γιώργου Λουκαΐδη και Άριστου Δαμιανού, για την εισαγωγή επιπρόσθετων νομοθετικών ρυθμίσεων ως προς την υποβολή ενστάσεων εναντίον υποψηφιοτήτων.
Πρόταση νόμου του βουλευτή του ΔΗΚΟ, Χρύση Παντελίδη, για να είναι υποχρεωμένος ο εκάστοτε γενικός έφορος Εκλογής να συντάσσει και να δημοσιοποιεί, εντός έξι μηνών από την ημερομηνία κάθε εκλογής, έκθεση αναφορικά με τους εγγεγραμμένους εκλογείς που δεν ψήφισαν και να παρατίθενται στατιστικά στοιχεία για τον αριθμό αυτών ανά ηλικία, φύλο και αστική περιοχή ή περιοχή της υπαίθρου, καθώς και συνολικά.
Πρόταση νόμου του βουλευτή Πανίκου Λεωνίδου εκ μέρους του ΔΗΚΟ για να παρέχεται η δυνατότητα σε εκλογέα να καταθέτει ιεραρχική προσφυγή ενώπιον του υπουργού Εσωτερικών σε περίπτωση διόρθωσης του εκλογικού καταλόγου συνεπεία έρευνας και έκδοσης απόφασης της Διεύθυνσης Αρχείου Πληθυσμού και Εκλογών λόγω αλλαγής της διεύθυνσης της κατοικίας.
Πρόταση νόμου του ΕΛΑΜ που θα καταργεί τη διεξαγωγή προσωπικής συνέντευξης, η οποία ισχύει σε ορισμένες περιπτώσεις για σκοπούς εγγραφής προσώπων στον εκλογικό κατάλογο.
5 Δαπάνες σε εκλογικές αναμετρήσεις. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται επτά προτάσεις νόμου. Ξεχωρίζουν οι ακόλουθες:
H πρόταση νόμου που στηρίζεται από ΑΚΕΛ, ΔΗΚΟ, ΕΔΕΚ και Οικολόγους προβλέπει την τροποποίηση του περί Εκλογής (Πρόεδρος και αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας) Νόμου ώστε να διασαφηνισθεί ότι, τα κόμματα ή οι συνασπισμοί κομμάτων που στηρίζουν συγκεκριμένο υποψήφιο έχουν το δικαίωμα να εκταμιεύουν ποσά από την παραχωρούμενη προς αυτά κρατική χρηματοδότηση για σκοπούς εκλογής Προέδρου της Δημοκρατίας. Πρόσθετα, καθορίζεται ρητά ότι ειδικά για το χρονικό διάστημα των έξι μηνών που προηγούνται της σχετικής εκλογής, οποιεσδήποτε δαπάνες πέραν αυτών που γίνονται από τα κόμματα ή τους συνασπισμούς κομμάτων που στηρίζουν συγκεκριμένο υποψήφιο, οι οποίες γίνονται είτε από τον ίδιο τον υποψήφιο είτε μέσω εκλογικού αντιπροσώπου, δεν δύναται να υπερβαίνουν το €1 εκατ.
Η πρόταση νόμου του βουλευτή των Οικολόγων Σταύρου Παπαδούρη διευρύνει το πεδίο ελέγχου του Γενικού Ελεγκτή όσον αφορά τις εκλογικές δαπάνες των υποψηφίων ώστε να ελέγχονται και να λαμβάνονται υπόψη και οι δαπάνες που διενεργούνται για σκοπούς ενοικίασης χώρων για τη λειτουργία εκλογικών επιτελείων, για την πραγματοποίηση εκδηλώσεων από πλευράς υποψηφίων, καθώς και για τη διοργάνωση κοινωνικών εκδηλώσεων προς τιμήν των υποψηφίων από υποστηρικτές τους.
Δεύτερη πρόταση νόμου του βουλευτή των Οικολόγων, Σταύρου Παπαδούρη, προβλέπει την επέκταση της προεκλογικής περιόδου βάσει της οποίας υπολογίζεται το συνολικό ποσό των προεκλογικών δαπανών των υποψηφίων για την Προεδρία της Δημοκρατίας από έξι μήνες που ισχύει σήμερα σε 12 μήνες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών. Επιπρόσθετα, παρέχεται εξουσία στον γενικό έφορο Εκλογής, ώστε σε περίπτωση κατά την οποία διαπιστώσει ότι το συνολικό ποσό το οποίο εισπράχθηκε προς όφελος της προεκλογικής εκστρατείας υποψηφίου για την Προεδρία της Δημοκρατίας από εισφορές υπερβαίνει το €1 εκατ., να ζητεί από τον υποψήφιο την καταβολή του ποσού της υπέρβασης στην Κεντρική Υπηρεσία Εκλογών εντός 30 ημερών και το εν λόγω ποσό να κατατίθεται στο Πάγιο Ταμείο της Δημοκρατίας.
Το ΑΚΕΛ εισηγείται με πρόταση νόμου την τροποποίηση του περί Πολιτικών Κομμάτων Νόμου ώστε να επεκταθεί η προβλεπόμενη σε αυτόν προθεσμία εντός της οποίας τα πολιτικά κόμματα οφείλουν να υποβάλουν στον έφορο Τήρησης του Μητρώου Πολιτικών Κομμάτων αναλυτικές καταστάσεις εσόδων και δαπανών για την προεκλογική εκστρατεία τους από τρεις μήνες που ισχύει σήμερα σε τέσσερις μήνες από τη διεξαγωγή της οικείας εκλογικής διαδικασίας.
Σύμφωνα με το ΑΚΕΛ, η προτεινόμενη τροποποίηση κρίνεται αναγκαία ώστε να παρέχεται επαρκής χρόνος στα πολιτικά κόμματα για την έγκαιρη ετοιμασία και υποβολή των εν λόγω στοιχείων αναφορικά με την προεκλογική τους εκστρατεία.
6 Εξοπλισμός για εκλογείς με αναπηρίες. Την πρόταση νόμου υπογράφει ο βουλευτής του ΑΚΕΛ Άριστος Δαμιανού εκ μέρους του ΑΚΕΛ. Σκοπός της πρότασης νόμου είναι η τροποποίηση της κείμενης νομοθεσίας ώστε ο έφορος Εκλογής να μεριμνά όπως διατίθενται η αναγκαία τεχνολογία και εξοπλισμός προς εκλογέα τυφλό ή εκλογέα με άλλη αναπηρία για σκοπούς άσκησης, αυτόνομα και ανεμπόδιστα, των εκλογικών τους δικαιωμάτων. Όπως επισημαίνει στην αιτιολογική του έκθεση ο κ. Δαμιανού, οι προτεινόμενες ρυθμίσεις ενισχύουν το κράτος δικαίου, εμβαθύνουν τη δημοκρατία και οδηγούν σε συμμόρφωση της Κυπριακής Δημοκρατίας με σύγχρονες τάσεις αναφορικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες.
7 Προεκλογικές δημοσκοπήσεις. Στην ενότητα αυτή περιλαμβάνονται τέσσερις προτάσεις νόμου.
Ξεχωρίζει η πρόταση νόμου του ΑΚΕΛ με την οποίαν προτείνεται η τροποποίηση του περί Τύπου Νόμου ώστε η δημοσίευση, μετάδοση ή/και προβολή των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων που έχουν άμεση ή έμμεση σχέση με τις εκλογές να επιτρέπεται μόνο κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, εξαιρουμένου του χρονικού διαστήματος που αρχίζει επτά ημέρες πριν από την ημερομηνία διεξαγωγής των εκλογών και λήγει κατά την εν λόγω ημερομηνία μετά τη λήξη της ψηφοφορίας.
Επιπρόσθετα, με την ίδια πρόταση νόμου σκοπείται η επέκταση της προβλεπόμενης σε αυτόν προεκλογικής περιόδου για σκοπούς δημοσίευσης, μετάδοσης ή/και προβολής των αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων από τρεις μήνες που ισχύει σήμερα σε έξι μήνες.
Εκ μητρογονίας πρόσφυγες και βουλευτές επικρατείας
Αξίζει να αναφερθεί ότι, ενώπιον της Επιτροπής Εσωτερικών της Βουλής, άρχισε, ήδη, η εξέταση δύο προτάσεων νόμου που προτείνουν αλλαγές στους εκλογικούς νόμους.
Η πρόταση νόμου της βουλεύτριας του ΔΗΣΥ, Ρίτας Θεοδώρου Σούπερμαν, που προσυπογράφεται από 15 βουλευτές και στηρίζεται από τα κόμματα ΔΗΣΥ και ΕΛΑΜ, δίνει το δικαίωμα στους εκ μητρογονίας πρόσφυγες να ψηφίζουν στον τόπο καταγωγής τους, όπως ισχύει σήμερα για τους εκ πατρογονίας πρόσφυγες. Σε περίπτωση ψήφισης της εν λόγω πρότασης νόμου, υπάρχει το πολύ σοβαρό ενδεχόμενο να αυξηθούν οι βουλευτικές έδρες στις επαρχίες Κερύνειας και Αμμοχώστου.
Η δεύτερη πρόταση νόμου φέρει την υπογραφή του Μαρίνου Σιζόπουλου και σκοπό έχει την αύξηση του αριθμού των βουλευτών κατά 10 ως βουλευτές επικρατείας, επτά Ελληνοκύπριοι και τρεις Τουρκοκύπριοι. Σύμφωνα με τον κ. Σιζόπουλο, η πρότασή του θα συμβάλει στην ποιοτική αναβάθμιση του ρόλου και των δραστηριοτήτων της Βουλής.
